کودکان و نوجوانان هم ممکن است به پرفشاری‌خون مبتلا شوند
در نوع اولیه فشارخون 4 عامل ارث، خوردن نمک زیاد، استرس و چاقی دخالت دارند. به‌طورکلی فشارخون اولیه در پسرها شایع‌تر از دختران است. نوع ثانویه فشارخون هم به علت بیماری‌های کلیوی، غددی، عروقی، عصبی و مصرف داروها اتفاق می‌افتد اما شایع‌ترین علت فشارخون بالا در کودکان بیماری‌های کلیوی است. بیماری‌های کلیوی می‌تواند باعث فشارخون بالا شود. به عنوان مثال در نوزاد تک کلیه یا نوزادانی که کلیه‌های نعل اسبی دارند یا مبتلا به بیماری‌های اکتسابی مثل عفونت ادراری یا ورم کلیه یا بیماری‌های روماتیسمی‌اند فشارخون بالا می‌تواند بر روی کلیه اثر بگذارد و از آنجا که کلیه به همراه قلب و عروق فاکتورهای مهمی در ایجاد فشارخون طبیعی هستند، اگر آسیب ببینند می‌توانند خود موجب بالا رفتن فشارخون شوند.
متاسفانه امروزه به‌دلیل افزایش میزان چاقی در کودکان، شیوع پرفشاری‌خون در آنها روبه افزایش است. بالا رفتن فشارخون می‌تواند سبب بروز آسیب در بسیاری از بافت‌های بدن از جمله چشم‌ها، مغز و هر ارگان دیگری شود. در بررسی‌ها مشخص شده برخی از کودکان تنها فشارخون دیاستولیک و برخی فشار سیستولیک بالا دارند و برخی نیز شب‌ها فشارخونشان بالا می‌رود. وقتی فشارخون شب هنگام بالا رود بیشتر با یک بیماری کلیوی همراه است.
با علایم فشارخون در کودکان آشنا باشید
معمولا فشارخون‌های خفیف تا متوسط علائمی ندارند. ممکن است کودک کمی سردرد داشته باشد، از تاری دید شکایت کند، خوابش بد باشد، بیقراری کند و زود خسته شود اما وقتی فشارخون شدید می‌شود؛ سردرد شدید، تاری دید شدید، تپش قلب و خون دماغ شدن شایع است، بنابراین اگر کودکی خون دماغ شد باید حتما فشارخونش گرفته شود. اگر کودک سردرد داشت نباید مدام فکر کنید، چشم‌های کودک ضعیف شده است چون امکان دارد دچار فشارخون بالا شده باشد. اگر فشارخون شدید باشد، ممکن است کودک دچار تشنج شود و حتی خونریزی انتهای چشم پیدا کند و موقتا بینایی‌اش را از دست بدهد. در فشارخون شدید ارگان‌های هدف مغز، چشم و قلب هستند.
چطور فشارخون را اندازه‌گیری می‌کنند؟
در تمام کودکان بالای 3 سال در هر بار مراجعه باید فشارخون اندازه‌گیری شود. برای اندازه‌گیری فشارخون باید از کاف مناسب برای سن کودک استفاده کرد. اندازه بازوبند هم مهم است. این موضوع در چند نوبت باید تکرار شود تا مورد تایید قرار گیرد. کنترل فشارخون در کودک سخت است چرا که با هر بیقراری کودک فشارخون بالا می‌رود، بنابراین کودک باید آرام باشد و پزشک در اندازه‌گیری فشارخون کودک تبحر خاصی داشته باشد.
متدهای مختلفی برای اندازه‌گیری فشارخون وجود دارد. یک روش استفاده از فشارسنج‌های معمولی است که در این روش هرچه سن پایین‌تر باشد سخت‌تر است. درواقع هرچه کودک به سن مدرسه نزدیک‌تر شود اندازه‌گیری فشارخونش راحت‌تر می‌شود. در کودکان کم‌سن از دستگاه‌هایی که اوسیلومتر هستند استفاده می‌شود که خود مثل موج ضربان را شناسایی می‌کند و یک عدد به پزشک می‌دهد و مانند دستگاه‌های دیجیتالی فشارخون است. از بین تمامی دستگاه‌های فشارخون، هولتر فشارخون از همه دقیق‌تر است چرا که سایر روش‌ها یک بار در روز یا هفته هستند و ممکن است کودک در ساعت‌های مختلف فشارش بالا باشد و در ساعتی که ما فشارخون را اندازه‌گیری می‌کنیم فشار پایین باشد. اما فشارسنج هولتر، فشارخون را طی 24 ساعت اندازه‌گیری می‌کند و تعاریفی دارد که براساس آن تعاریف می‌توانیم بگوییم آیا فشاری که اندازه‌گیری کردیم و بالا بوده؛ آیا واقعا بالا بوده یا کودک ترسیده و فشارش بالا رفته یا اینکه فشارخون واقعا بالا است و ما شناسایی نمی‌کنیم.
فشارخون بالا با کودک چه می‌کند؟
از عوارض فشارخون بالا تصلب شرایین زودرس و ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی است. با تشخیص فشارخون بالا باید بررسی‌های تشخیصی از جمله بررسی قلبی- عروقی و کلیوی انجام شود. در کودکان مبتلا به فشارخون بالا، احتمال تداوم این بیماری تا دوران بزرگسالی و ابتلا به فشارخون بالای بزرگسالی با وجود اقدامات درمانی وجود دارد.
یکی از شایع‌ترین عوارض فشارخون بالا در کودکان، ابتلا به آپنه خواب است. شرایطی که در آن تنفس طبیعی کودک در خواب دچار اختلال می شود، خروپف می‌کند و گاهی از تنگی نفس در خواب می‌پرد. پس لازم است به وضعیت نفس کشیدن کودکتان در خواب نیز توجه کنید. کودکانی که اختلالات تنفسی در خواب مانند آپنه خواب برای آنها تشخیص داده می‌شود، معمولا مبتلا به مشکل فشارخون نیز هستند، مخصوصا آن دسته از کودکانی که چاقند. اگر این فشارخون بالا تا دوران بزرگسالی ادامه یابد، (اتفاقی که گفتیم معمولا می‌افتد) کودک در معرض ابتلا به سکته، حمله قلبی، نارسایی قلبی و بیماری کلیوی قرار می‌گیرد.
