9 مهرماه، روز جهانی سالمندان
پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis)
همانطور که از نامش پیداست، به معنی کم شدن تراکم استخوان است که بدنبال آن قدرت و استحکام استخوان کم شده و تحت این شرایط استخوان در معرض آسیب و شکستگی قرار میگیرد.
اغلب افراد در سنین بالا به پوکی استخوان دچار خواهند شد، ولی در زنان پوکی استخوان حتی ممکن است قبل از سن یائسگی آغاز شود؛ با این وجود، شکستگیهای ناشی از آن در سنین بالاتر ایجاد میگردد. بیشترین افرادی که در معرض شکستگی ناشی از پوکی استخوان قرار میگیرند، زنان یائسه هستند؛ زیرا در این دوران سطح استروژن به طور قابل توجهی کاهش مییابد.
شکستگیهای لگن وخیمترین عارضه استئوپروز یا پوکی استخوان است و سه چهارم شکستگیهای لگنی در زنان رخ میدهد. اگر سنجش تراکم مواد معدنی استخوان را معیار قرار دهیم، تعداد قابل توجهی از زنان بویژه در دوران یائسگی، دچار کاهش توده استخوانی در گردن و استخوان ران میباشند.
علل پوکی استخوان
دلایلی که میتواند ریسک ابتلا به پوکی استخوان را بالا ببرد عبارتند از:
- افزایش سن
- عوامل ژنتیکی
- استعمال دخانیات و الکل
- نداشتن تحرک بدنی (ورزش) مناسب و کافی
- کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی
- بیماریهایی مانند پرکاری تیروئید، کمکاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید، بیماری کوشینگ، دیابت و …
مصرف برخی داروها مثل کورتن، لووتیروکسین، فورزماید، هپارین، فنیتوئین و … به مدت طولانی
لازم به ذکر است، در رژیمهای غذایی نامناسبی که با رعایت آنها فرد دچار کمبود مواد معدنی خواهد شد، بدن این کمبودها را از بافتهای استخوانی تأمین میکند و این روند، در طول زمان باعث فقر استخوانها و در نتیجه پوکی استخوان میگردد.
پوکی استخوان معمولاٌ بتدریج پیشرفت میکند و در ابتدا، هیچ علامتی از خود بروز نمیدهد تا وقتی که شکستگی ایجاد شود. پوکی استخوان یا استئوپروز میتواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود ولی معمولاً شکستگی ناشی از آن، دراستخوانهای ستون مهرهها، لگن و ران بیشتر دیده میشود.
تشخیص پوکی استخوان
معمولاً تست سنجش پوکی استوان در خانمهایی که در سن یائسگی به سر میبرند یا در مواردی که عامل زمینهای برای پوکی استخوان تشخیص داده شود، انجام خواهد شد. تشخیص استئوپروز، معمولاً با تست سنجش تراکم استخوان انجام میشود و مهمولاً در سنین بالا مسجل میشود. سنجش تراکم استخوان معمولاً در سنین بالا یا در پی یک شکستگی حاد توسط پزشک متخصص درخواست میگردد.
راه های پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان
در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان عواملی همچون تغذیه مناسب و ورزش منظم بسیار مهم هستند.
پروتئین ها و کلسیم و ویتامین D از جمله موادی هستند که به پیشگیری پوکی استخوان کمک می کنند. این مواد مغذی می توانند از طریق مواد غذایی برای بدن تامین شوند ولی معمولا این مواد به میزان لازم در طول روز مصرف نمی شوند بنابراین دریافت این مواد از طریق مکمل ها پیشنهاد می گردد.
درمان پوکی استخوان
استئوپروز یا پوکی استخوان بیماری است که با تشخیص زود هنگام و اقدامات درمانی مناسب و به موقع، میتوان از پیشرفت آن جلوگیری و در برخی موارد آن را درمان کرد.