کم خونی و تاثیر آن بر یادگیری دانش آموزان
طبق گزارش سازمان بهداشت جهاني، بيش از 93 %از جمعيت جهان کم خون هستند که اين ميزان در دانش آموزان 52 %است. کم خوني ، فقر آهن يکي از مشکلات تغذيه اي است که موجب افت تحصیلی در دختران نوجوان مي گردد و این یکی از نشانه های تاثیر کم خونی بر یادگیری است.
آهن یکی از عناصر مهم و حیاتی برای فعالیت ذهنی، جسمی و خون است که فقر آن در بدن باعث کم خونی ، خستگی ، سردرد ، کاهش ظرفیت انجام فعالیت‌های بدن می‌شود و به طور مستقیم بر قدرت یادگیری و تمرکز ، تأثیر دارد.
همچنین آهن یکی از عناصر اصلی و حیاتی برای ساخت هموگلوبین است که با کاهش و فقر آهن فرد دچار کم خونی و عوارض ناشی از آن می‌شود.
متخصصین تغذیه تصریح می کنند:«رنگ پریدگی، خستگی زودرس، بی تفاوتی، سر گیجه، سر درد و سرگیجه و تنبلی از جمله عوارض کم خونی می‌باشد.فقر آهن به دلیل دریافت ناکافی آهن در پی رژیم سخت، جذب ناکافی، خون ریزی زیاد و افزایش نیاز رخ می دهد و در صورت درمان به کم خونی تبدیل می‌شود.میزان نیاز آهن بر اساس جنسیت و سن متفاوت است و این نیاز در زنان باردار به دلیل افزایش حجم خون، رشد جنین و سایر بافت‌ها افزایش می‌یابد.
کیمیاگر اظهار داشت:«منابع حاوی آهن شامل جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم مرغ و سبزیجات برگ تیره و حبوبات می‌باشد البته جذب اهن منابع حیوانی بالا است ولی منابع گیاهی به دلیل جذب پایین باید همراه ویتامین سی مصرف شوند.
متخصصین تغذیه تصریح می کنند: خوردن سیر، چایی همراه غذا و مصرف بیش از اندازه لبنیات میزان جذب آهن را در بدن کاهش می‌دهد و فرد با کمبود آهن مواجه می شود.
با مکمل‌های تخصصی آهن آشنا شویم : فروگلوبین ها
چرا کم خونی و فقر آهن در دوران مدرسه و بلوغ اتفاق می افتد؟
در سن مدرسه ، بدن نوجوانان به دلیل رشد به آهن بیشتری نیاز دارد و مصرف ناکافی غذاهای حاوی آهن در این دوران منجر به فقر آهن می شود . در دوران بلوغ نیز به دلیل جهش رشد،نیاز دختران و پسران به آهن بیشتر است و در صورتی که از منابع غذایی حاوی آهن در برنامه غذایی روزانه به اندازه کافی مصرف نشود نوجوان به سرعت در معرض خطر کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن قرار می گیرد.
دختران معمولا در سنین بلوغ،علاوه بر جهش رشد ،به علت عادت ماهانه و از دست دادن خون نسبت به کم خونی فقر آهن بسیار در معرض این خطر هستند و به این دلیل کم خونی فقر آهن در دختران در مقایسه با پسران شیوع بالاتری دارد .
عادات و رفتار های غذایی خاص در دوران مدرسه و بلوغ اغلب موجب می شود که کودکان و دانش آموزان به جای مصرف غذاهای خانگی از غذاهای غیر خانگی مانند انواع ساندویچ های سوسیس و کالباس ،تنقلات غذایی کم ارزش مانند چیپس ، نوشابه شکلات و پفک استفاده نمایند و به این دلیل در معرض خطر کمبود آهن قرار می گیرند.
یکی دیگر از دلائل کم خونی تغییرات خلق وخو در دوران بلوغ است که موجب کم اشتهایی می شود و به علت مصرف ناکافی غذا ، دریافت آهن و سایر مواد مغذی محدود می شود.
مهمترین و شایع ترین علل بروز کمبود آهن ،مصرف کم انواع گوشت به ویژه گوشت قرمز است که آهن قابل جذب دارد.
مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی ویتامین C نیز احتمال بروز کمبود اهن را افزایش می دهد. ویتامین ث که در میوه ها و سبزیجات تازه و خام وجود دارد موجب افزایش جذب غذا می شود . کمبود ویتامین سی موجب کاهش جذب آهن و در نتیجه کمبود آهن می شود .
مصرف نان هایی که در تهیه ی آنها از جوش شیرین استفاده می شود ، یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز کمبود آهن است .
جوش شیرین موجب باقی ماندن ماده ای به نام اسید فیتیک در نان می شود که کاهنده ی جذب آهن است . در نانی که در تهیه ی آن از خمیر مایه یا خمیر ترش استفاده می شود ،اسید فیتیک مهار شده و مانعی در جذب آهن نمی شود . در سالهای اخیر تلاش های زیادی برای حذف جوش شیرین از چرخه ی تولید نان و استفاده از خمیر مایه در کشور صورت گرفته است.
عوارض ناشی از کم خونی و فقر آهن در کودکان سنین مدرسه و نوجوانان
آهن کافی برای حفظ سلامت ، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمینه ی مطلوب برای یادگیری در دوران تحصیل ضروری است .اگر چه کمبود آهن می تواند در تمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یادگیری گردد ولی اثرات نامطلوب کم خونی در دوران شیرخوارگی و در اوایل دوران کودکی غیر قابل جبران است . کم خونی فقر آهن در کودکان زیر 2 سال و کودکان سنین مدرسه با تأخیر رشد خفیف همراه است و درمان کم خونی موجب افزایش سرعت رشد می شود .تأخیر رشد در کودکان کم خون ممکن است به علت نقش کلی اهن در واکنش های حیاتی بدن ، رابطه ی آن با سیستم ایمنی و یا تأثیر آن بر اشتها باشد .
کم خونی ، فقر آهن در کودکان سنین مدرسه موجب کاهش قدرت یادگیری می شود.ضریب هوشی این کودکان 5 تا 10 امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورد شده است ؛ همچنین در این کودکان میزان ابتلا به بیماری های عفونی بیشتر است زیرا سیستم ایمنی آنها قادر به مبارزه با عوامل بیماری زا نیست . مطالعات نشان می دهد که دادن آهن به کودکان کم خون موجب کاهش ابتلا به بیماری های عفونی می گردد.
منبع : https://www.medicalnewstoday.com/articles/158800
