اگر از نور خورشید فرار می‌کنید، تحمل نوشیدن شیر و لبنیات را ندارید و رژیم غذایی گیاه‌خواری مطلق دارید، احتمالا در معرض قرار گیری در خطر کمبود ویتامین D هستید. این ویتامین که به ویتامین خورشید شهرت دارد، در پاسخ به قرارگیری پوست در معرض نور خورشید در بدن ساخته می‌شود. همچنین در برخی غذاها همانند بعضی از ماهی‌ها، روغن جگر ماهی و زرده تخم‌مرغ و نیز محصولات لبنی و غلات غنی شده با ویتامین D به طور طبیعی مشاهده می‌شود.
وجود ویتامین دی در بدن برای تقویت استخوان‌ها ضروری است. چرا که موجب می‌شود بدن از کلسیم موجود در غذاها استفاده کند. از زمان‌های گذشته، کمبود ویتامین دی به نرمی استخوان ارتباط داده می‌شود. بیماری که بافت استخوان نمی‌تواند مواد معدنی را به درستی جذب کند و بدین‌ترتیب استخوان‌ها نرم و ظاهر اسکلت بدن از حالت طبیعی خارج و دفرمه می‌شود.
دلایل کمبود ویتامین دی
- شما به اندازه کافی از رژیم غذایی خود ویتامین دی دریافت نمی‌کنید. برای مثال ممکن است گیاه‌خوار مطلق باشید؛ بنابراین بیشتر منابع طبیعی تامین ویتامین دی با پایه حیوانی همانند ماهی و روغن ماهی، زرده تخم مرغ، شیر غنی شده و جگر گاو را مصرف نمی‌کنید.
- مدت زمان قرار گیری شما در در معرض نور خورشید محدود است. به دلیل این‌که بدن زمانی ویتامین دی را تولید می‌کند که در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد. در صورتی که خانه‌نشین هستید، به دلایل مذهبی لباس‌های بلند می‌پوشید و پوشش سر دارید و یا جایی کار می‌کنید که از نور خورشید به دور است، در معرض خطر کمبود ویتامین دی قرار دارید.
- ایا کمبود ویتامین دی باعث تیرگی پوست می شود؟ در صورتی که رنگ ملانین پوست شما تیره است، به دنبال آن توانایی پوست شما برای ساخت ویتامین دی در پاسخ به قرار گیری در معرض نور خورشید کمتر از افراد با پوست روشن است. برخی مطالعات نشان می‌دهد که افراد مسن با پوست تیره‌تر در معرض خطر بیشتری از کمبود ویتامین دی قرار دارند.
- کلیه‌های شما نمی‌تواند ویتامین D را به شکل فعال آن تبدیل کند. با افزایش سن توانایی کلیه‌ها در تبدیل ویتامین D به شکل فعال آن کمتر شده و بنابراین ریسک کمبود ویتامین D نیز افزایش می‌یابد.
- دستگاه گوارش شما نمی‌تواند به اندازه کافی ویتامین D را جذب کند. برخی دلایل پزشکی، همانند بیماری کرون، سیستیک فیبروزیس و سلیاک می‌تواند روی توانایی روده شما برای جذب ویتامین D از غذایی که می‌خورید، تاثیر بگذارد.
- اضافه وزن دارید. ویتامین D توسط سلول‌های چربی از خون خارج شده و وارد سیستم گردش خون می‌شود. اغلب سطح ویتامین D افراد با شاخص توده بدنی 30 و بالاتر، کمتر از دیگران است.
خطرات و علائم کمبود ویتامین دی
در حال حاضر 80درصد کودکان و افراد بالغ در ایران دچار کمبود ویتامینD هستند و این اصلا خبر خوبی نیست! کمبود ویتامینD می‌تواند به‌طور جدی سلامت شما را به خطر بیندازد و خطر ابتلا به بعضی بیماری‌ها را افزایش دهد. اگر فردی علاوه بر کمبود ویتامینD، به بیماری‌هایی مانند سرطان پستان یا پروستات نیز مبتلا باشد، احتمال درمان بیماری‌اش در شرایط کمبود ویتامینD، نسبت به افرادی که سطح ویتامینD طبیعی‌تری دارند پایین‌تر است.
علائمی همچون درد استخوان و ضعف ماهیچه‌ها می‌تواند این معنی را داشته باشد که شما کمبود ویتامین D دارید. اگر چه علائم در بسیاری از افراد محسوس نیست؛ با این حال، حتی با نداشتن علائم نیز مقادیر بسیار کم ویتامین D می‌تواند سلامتی را در معرض خطر قرار دهد. پایین بودن سطح این ویتامین در بدن ارتباط مستقیمی با موارد زیر دارد:
1) کمبود ویتامین d باعث افسردگی می‌شود
بر اساس مطالعه‌ای که روی 31 هزار نفر انجام و نتایج آن در British Journal of Psychiatry منتشر شده، افسردگی در افراد مبتلا به کمبود ویتامینD دو برابر بیشتر از کسانی است که سطح ویتامینD خونشان طبیعی است. هیپوکامپ و سایر نقاط مغز که در تنظیم خلق‌وخو دخالت دارند، حاوی گیرنده‌های ویتامینD هستند، بنابراین کمبود این ویتامین می‌تواند روی عملکرد این بخش‌ها اثر منفی داشته باشد.
2) کمبود ویتامین D شانس بقای شما را در برابر سرطان کاهش می‌دهد
آن دسته از بیماران مبتلا به سرطان که سطح ویتامینD خونشان طبیعی است، بیشتر از کسانی که دچار کمبود ویتامینD هستند، زنده می‌مانند و خطر عود مجدد بیماری در آنها پایین‌تر است. محققان می‌گویند افزایش ده امتیازی سطح ویتامینD در مبتلایان به سرطان تا 4درصد امکان زنده ماندن بیماران را بالا می‌برد. این ارتباط به‌خصوص در مبتلایان به لنفوم، سرطان کولورکتال و سرطان پستان دیده شده است.
3) بالا بردن ایمنی بدن و مهارکردن آسم
مشاهده مقاله : نقش ویتامین D در مهار آسم
4) کمبود ویتامین دی خطر ابتلا به سرطان پروستات تهاجمی را بالا می‌برد
پایین بودن سطح ویتامینD در خون مردان باعث می‌شود خطر ابتلای آنها به انواع تهاجمی سرطان پروستات 4 و حتی 5 برابر بیشتر شود. علت این اتفاق هنوز به درستی مشخص نیست اما مطالعه‌ای که نتایج آن در ژورنال تحققیقات بالینی سرطان منتشر شده، نشان داده است که بررسی سطح ویتامینD و درمان کمبود احتمالی آن در مردان مبتلا به سرطان پروستات اهمیت زیادی دارد.
5) کمبود ویتامینD شما را در معرض ابتلا به آرتریت پسوریاتیک قرار می‌دهد
آرتریت پسوریاتیک نوعی التهاب مفاصل همراه با بیماری پوستی و ناخنی پسوریازیس است که معمولا انگشت‌ها و مهره‌های کمر را درگیر می‌کند و باعث ایجاد درد می‌شود. 30درصد از مبتلایان به بیماری پوستی پسوریازیس دچار این نوع آرتریت نیز هستند و مطالعه‌ای که اخیرا در این زمینه انجام شده حاکی از آن است که 62درصد این افراد از کمبود ویتامینD رنج می‌برند. مطالعات قبلی نیز نشان داده بود که کمبود ویتامینD با افزایش تعداد گلبول‌های سفید باعث تشدید شرایط التهابی می‌شود.
6) کمبود ویتامین d سلامت قلب را تهدید می‌کند
ویتامینD یکی از مهم‌ترین مواد مغذی برای سلامت قلب و عروق است. به‌طوری که کمبود آن می‌تواند تا 32درصد احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر (عروقی که به قلب خون‌رسانی می‌کنند) را افزایش دهد. همچنین بر اساس نتایج ارائه شده در گردهمایی سالانه انجمن قلب و عروق آمریکا، کمبود این ویتامین می‌تواند شدت بیماری‌های قلبی را افزایش داده و باعث شود تعداد بیشتری از عروق کرونر درگیر شوند. ویتامینD می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کرده و از ایجاد التهاب در سراسر بدن پیشگیری کند و این یعنی کسانی که سطح ویتامینD خونشان طبیعی است کمتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند.
7) كمبود ويتامين دي خطر ابتلا به پنومونی را افزایش می‌دهد
محققان دانشگاه فنلاند شرقی می‌گویند آنهایی که دچار کمبود ویتامینD هستند، تا دو برابر بیش از دیگران در خطر ابتلا به پنومونی قرار دارند. بررسی‌هایی که در گذشته انجام شده بود نیز نشان داده است که کمبود ویتامینD می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری‌های مسری مانند عفونت‌های تنفسی افزایش پیدا می‌کند.
8) خطر آلزایمر و دمانس در مبتلایان به کمبود ویتامین دی3 جدی است
نتایج پژوهش منتشرشده در ژورنال journal Neurology نشان داده است، کمبود متوسط ویتامینD تا 53درصد خطر دمانس را افزایش می‌دهد. این خطر در مبتلایان به کمبود شدید ویتامینD، تا 125درصد بیشتر است! کمبود این ویتامین همچنین خطر ابتلا به آلزایمر را تا 122درصد بالا می‌برد. اگرچه مطالعات بیشتری برای درک مکانیسم چنین ارتباطی لازم است ولی محققان می‌گویند با افزایش سن نه تنها خطر ابتلا به بیماری‌های شناختی بیشتر می‌شود بلکه قابلیت پوست بدن برای سنتز ویتامینD در تماس با نور خورشید، پایین می‌آید.
مشاهده مقاله : کمبود ویتامین دی خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد
9) كمبود ويتامين دي شما را در معرض خطر ابتلا به اسکیزوفرنی قرار می‌دهد
بر اساس نتایج مقاله‌ای که در مجله اندوکرینولوژی و متابولیسم منتشر شده، میزان شناسایی بیماری اسکیزوفرنی در مبتلایان به کمبود ویتامینD، دو برابر بیش از آنهایی است که سطح این ویتامین در خونشان طبیعی است. اگرچه همچنان تحقیقات بیشتری برای بررسی نقش ویتامینD در سلامت روان لازم است.
10) کمبود ویتامینD باعث تسریع روند بیماری ام‌اس می‌شود
تحقیقات قبلی نشان داده کمبود ویتامینD با افزایش خطر بیماری‌های عصبی عضلانی از جمله ام‌اس، پارکینسون و… همراه است. بر اساس نتایج مطالعه جدیدی که در این زمینه انجام و نتایج آن در JAMA Neurology منتشر شده، کمبود این ویتامین در بدن می‌تواند باعث تسریع و تشدید روند بیماری ام‌اس شود. محققان می‌گویند احتمال ایجاد یک ضایعه مغزی جدید در آن دسته از مبتلایان ام‌اس که سطح ویتامینD خونشان طبیعی است، تا 57درصد کمتر از آنهایی است که دچار کمبود این ویتامین هستند. علاوه بر این، خطر عود بیماری نیز در این افراد 57درصد کمتر است.
بر اساس نتایج مطالعات جدید، بررسی سطح ویتامینD و جبران کمبود آن باید بخشی از درمان بیماران مبتلا به ام‌اس باشد زیرا می‌تواند اثربخشی عنوان خاصی از داروها را نیز در بدن بهبود بخشد.
11) زودتر از دنیا می‌روید!
باور کنید یا نه، 32 مطالعه جدی که نتایج آن در ژورنال آمریکایی بهداشت عمومی منتشر شده، نشان داده که کمبود ویتامینD می‌تواند زمان مرگ را تا چند سال جلو بیندازد. اگر میزان ویتامینD در خون فردی کمتر از 30 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد، بالاترین خطر را برای مرگ زودرس خواهد داشت. البته بهتر است در مصرف این ویتامین حیاتی زیاده‌روی نکنید، چون در هیچ‌کدام از مطالعات انجام شده، مشخص نشده است که افزایش سطح ویتامینD تا بیش از 50 نانوگرم در میلی‌لیتر می‌تواند طول عمر را افزایش دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین دی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری و درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها همچون دیابت نوع 1 و 2، فشار خون، عدم تحمل گلوکز و MS ایفا کند.
مشاهده مقاله : نقش ویتامین D در پیشگیری از دیابت نوع 1
آزمایش برای کمبود ویتامین d3
دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری میزان ویتامین دی در بدن شما تست 25-هیدروکسی ویتامین D خون است. سطح 20 تا 50 نانوگرم برای سلامتی افراد کفایت می‌کند. سطح کمتر از 12 نانوگرم نشان‌دهنده کمبود ویتامین D است.
درمان کمبود ویتامین دی
برای درمان این کمبود، باید دریافت ویتامین D از طریق رژیم غذایی و مکمل‌های کمکی افزایش یابد. البته در مورد سطح مورد نیاز و کافی ویتامین D در بدن افراد اتفاق نظری وجود ندارد و این ناکافی بودن بسته به سن و وضعیت سلامتی افراد متغیر است، غلظت کمتر از 20 نانوگرم در هر میلی لیتر خون نشان از خطر کمبود ویتامین دی بوده و نیاز به درمان دارد.
دستورالعمل‌های موسسه پزشکی RDA به مصرف 600 واحد بین‌المللی ویتامین دی در سنین 1 تا 70 سال و تا 800 واحد برای افراد بالای 70 سال برای بهبود سلامت استخوان‌ها توصیه می‌کنند. حداکثر نرمال ایمن، مصرف تا 4000 واحد است. البته ممکن است برخی پزشکان برای رفع کمبود ویتامین دی میزان بیش از 4000 واحد را نیز تجویز کنند.
اگر زمان کافی برای قرار گیری در معرض خورشید ندارید یا همیشه پوستتان را با ضد آفتاب‌ها می‌پوشانید، (ضد آفتاب‌ها از تولید ویتامین D جلوگیری می‌کنند) باید با پزشکتان در رابطه با مصرف مکمل ویتامین D به خصوص اگر عوامل گفته شده در بالا برای کمبود ویتامین دی را دارید، مشورت نمایید.
در ایران طبق آخرین بررسی‌های وزارت بهداشت، كمبود ویتامین D در تمام گروه‌های سنی ایرانیان وجود دارد؛ به عنوان مثال 76 درصد افراد گروه سنی 14 تا 20 سال كه نوجوانان دختر و پسر را تشکیل می‌دهند، با كمبود این ویتامین مواجه هستند.
برای جلوگیری از کمبود این ویتامین در نوزادان، بهتر است با مشورت پزشک، به تمام نوزادان از بدو تولد مکمل ویتامین D داده شود. برای این منظور قطره اولترا ویتامین دی ، 1000 واحدی شرکت ویتابیوتیکس انگلستان با قطره‌چکان مدرج و طعم آناناسی در تمامی داروخانه‌های فیزیکی و آنلاین موجود است.
برای نوجوانان نیز می‌توانید از قرص‌های بسیار ریز قرص اولترا ویتامین دی ، 1000 واحدی شرکت ویتابیوتیکس انگلستان در بسته‌های 96 عددی برای مصرف روزانه استفاده کنید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای زمان محدود نیز می‌تواند مفید باشد.
منبع : https://www.communitymedical.org/about-us/news/vitamin-d-a-hidden-deficiency-in-women-of-color