اگر از نور خورشید فرار می‌کنید، تحمل نوشیدن شیر و لبنیات را ندارید و رژیم غذایی گیاه‌خواری مطلق دارید، احتمالا در معرض قرار گیری در خطر کمبود ویتامین D هستید. این ویتامین که به ویتامین خورشید شهرت دارد، در پاسخ به قرارگیری پوست در معرض نور خورشید در بدن ساخته می‌شود. همچنین در برخی غذاها همانند بعضی از ماهی‌ها، روغن جگر ماهی و زرده تخم‌مرغ و نیز محصولات لبنی و غلات غنی شده با ویتامین D به طور طبیعی مشاهده می‌شود.
وجود ویتامین دی در بدن برای تقویت استخوان‌ها ضروری است. چرا که موجب می‌شود بدن از کلسیم موجود در غذاها استفاده کند. از زمان‌های گذشته، کمبود ویتامین دی به نرمی استخوان ارتباط داده می‌شود. بیماری که بافت استخوان نمی‌تواند مواد معدنی را به درستی جذب کند و بدین‌ترتیب استخوان‌ها نرم و ظاهر اسکلت بدن از حالت طبیعی خارج و دفرمه می‌شود.
علائم و خطرات کمبود ویتامین D
علائمی همچون درد استخوان و ضعف ماهیچه‌ها می‌تواند این معنی را داشته باشد که شما کمبود ویتامین D دارید. اگر چه علائم در بسیاری از افراد محسوس نیست؛ با این حال، حتی با نداشتن علائم نیز مقادیر بسیار کم ویتامین D می‌تواند سلامتی را در معرض خطر قرار دهد. پایین بودن سطح این ویتامین در بدن ارتباط مستقیمی با:
افزایش خطر مرگ در اثر بیماری های قلبی عروقی
زوال خفیف عقل
آسم شدید در کودکان
سرطان
دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین دی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری و درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها همچون دیابت نوع 1 و 2، فشار خون، عدم تحمل گلوکز و MS ایفا کند.
دلایل کمبود ویتامین دی
کمبود این ویتامین می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
شما به اندازه کافی از رژیم غذایی خود ویتامین دی دریافت نمی‌کنید. برای مثال ممکن است گیاه‌خوار مطلق باشید؛ بنابراین بیشتر منابع طبیعی تامین ویتامین دی با پایه حیوانی همانند ماهی و روغن ماهی، زرده تخم مرغ، شیر غنی شده و جگر گاو را مصرف نمی‌کنید.
مدت زمان قرار گیری شما در در معرض نور خورشید محدود است. به دلیل این‌که بدن زمانی ویتامین دی را تولید می‌کند که در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد. در صورتی که خانه‌نشین هستید، به دلایل مذهبی لباس‌های بلند می‌پوشید و پوشش سر دارید و یا جایی کار می‌کنید که از نور خورشید به دور است، در معرض خطر کمبود ویتامین دی قرار دارید.
در صورتی که رنگ ملانین پوست شما تیره است، به دنبال آن توانایی پوست شما برای ساخت ویتامین دی در پاسخ به قرار گیری در معرض نور خورشید کم‌تر از افراد با پوست روشن است. برخی مطالعات نشان می‌دهد که افراد مسن با پوست تیره‌تر در معرض خطر بیش‌تری از کمبود ویتامین دی قرار دارند.
کلیه‌های شما نمی‌تواند ویتامین D را به شکل فعال آن تبدیل کند. با افزایش سن توانایی کلیه‌ها در تبدیل ویتامین D به شکل فعال آن کم‌تر شده و بنابراین ریسک کمبود ویتامین D نیز افزایش می‌یابد.
دستگاه گوارش شما نمی‌تواند به اندازه کافی ویتامین D را جذب کند. برخی دلایل پزشکی، همانند بیماری کرون، سیستیک فیبروزیس و سلیاک می‌تواند روی توانایی روده شما برای جذب ویتامین D از غذایی که می‌خورید، تاثیر بگذارد.
اضافه وزن دارید. ویتامین D توسط سلول‌های چربی از خون خارج شده و وارد سیستم گردش خون می‌شود. اغلب سطح ویتامین D افراد با شاخص توده بدنی 30 و بالاتر، کم‌تر از دیگران است.
آزمایش برای کمبود ویتامین دی
دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری میزان ویتامین دی در بدن شما تست 25-هیدروکسی ویتامین D خون است. سطح 20 تا 50 نانوگرم برای سلامتی افراد کفایت می‌کند. سطح کم‌تر از 12 نانوگرم نشان‌دهنده کمبود ویتامین D است.
درمان کمبود ویتامین D
برای درمان این کمبود، باید دریافت ویتامین Dاز طریق رژیم غذایی و مکمل‌های کمکی افزایش یابد. البته در مورد سطح مورد نیاز و کافی ویتامین D در بدن افراد اتفاق نظری وجود ندارد و این ناکافی بودن بسته به سن و وضعیت سلامتی افراد متغیر است، غلظت کم‌تر از 20 نانوگرم در هر میلی لیتر خون نشان از خطر کمبود ویتامین دی بوده و نیاز به درمان دارد.
دستورالعمل‌های موسسه پزشکی RDA به مصرف 600 واحد بین‌المللی ویتامین دی در سنین 1 تا 70 سال و تا 800 واحد برای افراد بالای 70 سال برای بهبود سلامت استخوان‌ها توصیه می‌کنند. حداکثر نرمال ایمن، مصرف تا 4000 واحد است. البته ممکن است برخی پزشکان برای رفع کمبود ویتامین دی میزان بیش از 4000 واحد را نیز تجویز کنند.
اگر زمان کافی برای قرار گیری در معرض خورشید ندارید یا همیشه پوستتان را با ضد آفتاب‌ها می‌پوشانید، (ضد آفتاب‌ها از تولید ویتامین D جلوگیری می‌کنند) باید با پزشکتان در رابطه با مصرف مکمل ویتامین D به خصوص اگر عوامل گفته شده در بالا برای کمبود ویتامین دی را دارید، مشورت نمایید.
در ایران طبق آخرین بررسی‌های وزارت بهداشت، كمبود ویتامین D در تمام گروه‌های سنی ایرانیان وجود دارد؛ به عنوان مثال 76 درصد افراد گروه سنی 14 تا 20 سال كه نوجوانان دختر و پسر را تشکیل می‌دهند، با كمبود این ویتامین مواجه هستند.
برای جلوگیری از کمبود این ویتامین در نوزادان، بهتر است با مشورت پزشک، به تمام نوزادان از بدو تولد مکمل ویتامین D داده شود. برای این منظور قطره اولترا ویتامین د3، 1000 واحدی شرکت ویتابیوتیکس انگلستان با قطره‌چکان مدرج و طعم آناناسی در تمامی داروخانه‌های فیزیکی و آنلاین موجود است.
برای نوجوانان نیز می‌توانید از قرص‌های بسیار ریز اولترا ویتامین دی 1000 واحدی شرکت ویتابیوتیکس انگلستان در بسته‌های 96 عددی برای مصرف روزانه استفاده کنید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای زمان محدود نیز می‌تواند مفید باشد.