علائم پوکی استخوان در ۳۰ سالگی

استخوان، بافت زنده‌ای در بدن است که دائما روندهای تجزیه و جایگزینی را سپری می‌کند. پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که همراه با تجزیه لایه‌های قدیمی استخوان، لایه‌های جدید استخوان شکل نمی‌گیرند. دانشمندان می‌گویند که پوکی استخوان می‌تواند برای همه زنان و مردان از همه نژادها اتفاق بیفتد، اما زنان آسیایی و سفیدپوست (خصوصا زنان مسن‌تری که دوره یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند) اساسا در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis)

همانطور که از نامش پیداست، به معنی کم شدن تراکم استخوان است که بدنبال آن قدرت و استحکام استخوان کم شده و تحت این شرایط استخوان در معرض آسیب و شکستگی قرار می‌گیرد.
حدود ۴ میلیون نفر از افراد کهنسال در ایران دچار پوکی استخوان هستند، شیوع پوکی استخوان در بین بانوان بالای ۶۰ سال بیش از ۶۳ درصد است و بیش از ۳/۱۶ میلیون نفر از افراد در معرض پوکی استخوان قرار دارند که با توجه به بالا رفتن میانگین سنی جامعه، درصورت عدم پیشگیری از کمبود کلسیم و ویتامین D، این میزان بیشتر هم می‌شود.

در حال حاضر ۸۰ درصد از افراد به اندازه کافی کلسیم مصرف نمی‌کنند و بیش از ۵۰ میلیون نفر دچار کمبود ویتامین D هستند و این مهم، در ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سلامت استخوان و سیستم ایمنی نقش بسزایی دارد.در ادامه با مجله ی ویتابیوتیکس همراه باشید تا علت پوكي استخوان را بررسی کنیم:

علائم پوکی استخوان در ۳۰ سالگی

پوکی استخوان به معنای استخوان های متخلخل و با تراکم پایین است. استحکام استخوان های انسان در 30 سالگی به اوج می رسد و سپس پروسه کاهش تراکم شان آغاز می شود. بیش از پنج میلیون ایرانی پوكي استخوان دارند و باید با شکستگی استخوان دست و پنجه نرم کنند. تقریبا نیمی از زنان پنجاه ساله شکستگی استخوان را تجربه می کنند.

پوکی استخوان، استخوان‌های بدن را بسیار ضعیف و شکننده می‌کند، به اندازه‌ای که زمین خوردن یا حتی وارد آمدن فشارهای خفیف به استخوان‌ها می‌تواند باعث شکستگی آن‌ها شود. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان نیز عمدتا در ناحیه لگن، مچ دست و ستون فقرات اتفاق می‌افتند.

سلامتی در میانسالی و دوران کهنسالی، امید به زندگی را در افراد افزایش می دهد و جلوگیری از تحلیل استخوانی و ابتلا به پوكي استخوان می تواند تاثیر بسزایی در شادابی و حس سلامتی در افراد باشد.

علل پوکی استخوان

استخوانهای شما در حال بازسازی مداوم قرار دارند، بافت استخوانی جدید ساخته شده و بافت قدیمی تخریب می شود. هنگامی که جوان هستید سرعت تشکیل استخوان جدید بیشتر از تخریب استخوان کهنه است و توده استخوانی شما افزایش می یابد. پس از اوایل دهه ۲۰ این روند کند می شود و بیشتر افراد تا سن ۳۰ سالگی به حداکثر توده استخوانی خود می رسند. با افزایش سن، تخریب توده استخوان سریعتر از ایجاد آن می شود.
احتمال ابتلا به پوکی استخوان به میزان توده استخوانی که در جوانی به دست آورده اید بستگی دارد. توده استخوانی حداکثر تا حدودی ارثی است و همچنین در گروه های قومی متفاوت است. هرچه توده استخوانی شما بیشتر باشد، با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان کمتر می شود.

در سال‌های جوانی، شکل‌گیری لایه‌های جدید استخوان سریع‌تر از تجزیه لایه‌های قدیمی استخوان پیش می‌رود. درنتیجه حجم توده استخوانی در بدن انسان‌های جوان بیشتر می‌شود. به همین دلیل هم بیشتر افراد از نظر حجم توده استخوانی در دهه 20 سالگی به بهترین حالت خودشان می‌رسند. با این‌حال، همراه با افزایش سن، روندتضعیف توده استخوانی نسبت به شکل‌گیری آن‌ سرعت بیشتری پیدا می‌کند.

این‌ که هر فرد چطور به پوکی استخوان مبتلا شود، در درجه اول به حجم توده استخوانی شکل‌گرفته در دوران جوانی بستگی دارد. پس هرچه در جوانی استخوان‌ها را بیشتر تقویت کنید، بدن را برای دوران ضعف در آمادگی بهتری قرار می‌دهید.

برای مشاهده تامین ویتامین D موردنیاز روزانه بدن کلیک کنید.

عوامل پوکی استخوان به طور خلاصه :

• خطرات تغییرناپذیر
• جنسیت: زنان اساسا بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
• ابعاد اسکلت بدن: زنان و مردانی که ابعاد اسکلت بدن‌شان کوچک‌تر است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
• سن
• نژاد
• سابقه خانوادگی
• سطح هورمون‌ها
• هورمون‌های جنسی: هرچه سطح هورمون‌های جنسی در بدن کمتر شود، شانس تضعیف استخوان‌ها بیشتر می‌شود.
• مشکلات تیروئیدی: وجود هورمون تیروئید مازاد در بدن می‌تواند به تضعیف استخوان‌ها منجر شود.
• غده‌های دیگر: پوکی استخوان با فعالیت بیش از حد پاراتیروئید و غدد آدرنال مرتبط است.
• عوامل تغذیه‌ای
• عدم دریافت کلسیم کافی: دریافت نکردن کلسیم کافی به کاهش تراکم استخوان‌ها، تضعیف زودهنگام آن‌ها و افزایش خطر شکستگی استخوان‌ها منجر می‌شود.
• اختلالات خوردن: در نظر گرفتن محدودیت‌های شدید تغذیه‌ای و قرار گرفتن وزن زیر حد استاندارد، استخوان‌ها را به‌راحتی ضعیف می‌کند.
• جراحی دستگاه گوارش: جراحی کردن با هدف کاهش اندازه معده یا برداشتن بخشی از روده، جذب کلسیم را ضعیف می‌کند.
• عوامل سبک زندگی
• بی‌تحرکی و یک‌جانشینی: افرادی که بی‌تحرکی شدید دارند و بیشتر اوقات را در حالت نشسته به سر می‌برند، با خطر بالای ابتلا به پوکی استخوان مواجه هستند.
• مصرف الکل
• استعمال سیگار یا هر نوع دخانیات
• بیمار‌ی‌های خاص
• بیماری سلیاک
• بیماری روده التهابی
• بیماری کلیوی یا کبدی
• سرطان
• لوپوس
• میلومای چندگانه
• آرتریت روماتوئید

علائم پوکی استخوان چیست؟

ممکن است تا زمان شکستگی، بروز درد و … از ابتلایتان به پوکی استخوان با خبر نشوید. پشت درد، نشان دهنده تغییر مهره های ستون فقرات و اولین نشانه بروز پوکی استخوان است. پوکی استخوان عامل شکسته شدن استخوان ها و زمین گیر شدن سالانه یک و نیم میلیون نفر است.

شکستگی فشاری مهره ‌های ستون فقرات در نتیجه وارد شدن فشار بیش از حد به مهره ها ایجاد می شود. مهره های ستون فقرات در سالمندان متداول است.

شکستن مفصل ران، لگن و … نیز بسیاری از مبتلایان به پوکی استخوان را زمین گیر می کند.استخوان های ما به کرات در طول زندگی بازسازی می شوند. استخوان ها از کولاژن و ماده معدنی کلسیم فسفات تشکیل شده اند. در دوران سالمندی استخوان ها بیش از این که بازسازی شوند از بین می روند. بزرگ ترین تغییر در تراکم استخوان های زنان در پنج تا هفت سال نخست یائسگی ایجاد می شود. 

در مراحل اولیه تضعیف استخوان‌ها، معمولا هیچ نوع علائمی به چشم نمی‌خورند. با این‌حال، همین‌ که استخوان‌ها به‌واسطه پوکی استخوان تا حد قابل توجهی ضعیف شوند، نشانه های پوکی استخوان نمایان می‌گردند:

• درد در پشت بدن به علت شکستگی یا فرسوده شدن مهره‌های ستون فقرات
• کاهش قد به مرور زمان
• خمیده شدن حالت بدن
• شکستگی استخوان بسیار راحت‌تر از حد معمول

همه به پوکی استخوان مبتلا می شوند؟

از بین رفتن استخوان بخش جدایی ناپذیر دوران سالمندی است، اما همه افراد تراکم استخوان های شان را به اندازه ای از دست نمی دهند که به پوکی استخوان مبتلا شوند. با وجود این، افزایش سن خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد. تراکم استخوان های زنان پس از شروع یائسگی کمتر از مردان می شود. بنابراین، عجیب نیست که بیش از 80 درصد مبتلایان به پوکی استخوان زنان باشند.

* عوامل خطر زای غیر قابل کنترل

احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنانی که لاغر هستند و استخوان بندی ریزی دارند بیشتر است. وراثت و قومیت نقش اساسی در بروز پوکی استخوان ایفا می کنند. این بیماری بیشتر از آفریقایی ها و اسپانیایی های آمریکایی تبار در میان سفید پوستان و آسیایی ها تبارها متداول است. برخی از بیماری ها مثل دیابت نوع یک، روماتیسم مفصلی، اختلالات هورمونی و التهاب روده با کاهش تراکم استخوان ارتباط دارند.

آشنایی با مکمل حفظ سلامت مفاصل : جوینتیس

* عوامل خطر زای قابل کنترل

دود کردن سیگار، نوشیدن الکل، بی تحرکی و پیروی کردن از رژیم غذایی عاری از ویتامین D و کلسیم خطر بروز پوکی و شکستگی استخوان را به شدت افزایش می دهند. مصرف داروهای ضد التهاب و حاوی کورتون که برای درمان بیماری آسم و … تجویز می شوند خطر کاهش تراکم استخوان را افزایش می دهند. اختلال تغذیه نیز می تواند سلامت استخوان ها را به خطر بیندازد.

* مردان نیز به پوکی استخوان مبتلا می شوند؟

پوکی استخوان در میان زنان به شدت متداول است اما مردان نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. حدود 25 درصد از مردانی که بیش از 50 سال دارند در آینده باید با شکستگی استخوان که با پوکی استخوان مرتبط است دست و پنجه نرم کنند. پوکی استخوان در مردان ممکن است تشخیص داده نشود.

روش های تشخیص پوکی استخوان

* آزمایش: اسکن تراکم استخوان

اگر واجد شرایط زیر هستید، پزشک اسکن تراکم استخوان را تجویز خواهد کرد:

– بیش از 50 سال دارید و یکی از استخوان های بدن تان شکسته است.

– زن یا مردی هستید که به ترتیب بیش از 65 و 70 سال دارید.

– در مرحله پیش از پوکی استخوان قرار دارید یا از این بیماری رنج می برید.

– مردی 50 تا 69 ساله هستید و عوامل خطر زای ابتلا به پوکی استخوان تهدیدتان می کند.

اسکن، تراکم استخوان با تاباندن دوز پایین اشعه ایکس روی استخوان لگن، مفصل ران و ستون فقرات در کمتر از 15 دقیقه انجام می شود.

* آزمایش: معیار T به چه معنا است؟

این آزمایش، سنجش تراکم معدنی استخوان فرد آزمایش شونده را با فرد سالم 30 ساله ای مقایسه می کنند. محدوده معیار T به صورت زیر محاسبه می شود:

– یک و بیشتر: نشان دهنده تراکم استخوان طبیعی است.

– بین یک و دو و نیم: نشان دهنده کاهش اندک تراکم استخوان است.

– دو و نیم و پایین تر: نشان دهنده پوکی استخوان است.

راه های درمان پوکی استخوان

* داروهای تقویت استخوان

همه چیز درباره پوکی استخوان،اگر به پوکی استخوان مبتلا شده اید، پزشک تان داروهای گروه بیس فسفونات که مانع نابود شدن تراکم استخوانی می‌ شوند را تجویز می کند. مصرف این داروها علاوه بر کم کردن ضعف و خطر شکستگی استخوان ممکن است به بازسازی تراکم استخوانی نیز کمک کنند. مصرف این داروها ممکن است باعث بروز مشکلات گوارشی مثل ریفلاکس اسید معده، زخم شدن مری و حالت تهوع شوند. نوع تزریقی داروهای بیس فسفونات یک تا چهار بار در سال تزریق می شوند. عوارض جانبی این نوع داروها عبارتند از: بروز علایم آنفولانزا، تخریب استخوان فک و شکستگی سر استخوان ران است.

داروهای تقویت استخوان ها : استئوکر

* ترکیب استروژن و پروژسترون

درمان جایگزینی هورمون، یک بار به صورت گسترده برای زنانی که علایم و نشانه های یائسگی ، پوکی استخوان و … را بروز داده اند تجویز می شود. اما پزشکان از این روش درمانی به دلیل افزایش خطر بروز سرطان، لخته خون، بیماری قلبی و سکته مغز کمتر استفاده می کنند. اویستا (Evista) هورمون نیست اما مثل استروژن می تواند بدون افزایش خطر بروز سرطان استخوان ها را تقویت کند. عوارض جانبی مصرف اویستا لخته شدن خون و گرگرفتگی است. فورتئو (Forteo)، هورمون پاراتیروئید مصنوعی که باید روزانه تزریق شود، نقش زیادی در تولید استخوان های تازه ایفا می کند. عوارض جانبی تزریق این هورمون گرفتگی عضله پا و سرگیجه است.

* جایگزین بیولوژیک

پرولیا (Prolia) نوعی آنتی بادی است که در آزمایشگاه تولید شده و پروسه شکستگی استخوان را کند می کند. این آنتی بادی دو بار در سال به زنان یائسه ای که خطر شکستگی استخوان هایشان بالا است و مصرف داروهای کنترل پوکی استخوان تاثیر بر آنها نگذاشته تزریق می شود. عوارض جانبی تزریق این آنتی بادی بروز پشت درد، درد عضلات، استخوان درد، کاهش میزان ماده معدنی کلسیم و … است.

نکات تغذیه ای درباره پوکی استخوان

* مواد غذایی سازنده استخوان

مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم می تواند به حفظ سلامت استخوان ها کمک کند. بزرگسالان باید روزانه سه و نیم لیوان شیر بنوشند. افزودن ماهی سالمون، تن و کیلکا و سبزیجات برگ سبز به رژیم غذایی استحکام استخوان ها را افزایش می دهد.

* مواد غذایی که برای استخوان مضر هستند

مواد غذایی سرشار از نمک – گوشت های فرآوری شده و سوپ های آماده – می توانند کلسیم بدن را از بین ببرند. اکثر ایرانی ها بیش از میزان مورد نیاز نمک مصرف می کنند. نوشیدن روزانه بیش از سه فنجان قهوه سرشار از کافئین می تواند جذب کلسیم در بدن را کم کند. نوشیدن الکل نیز استحکام استخوان ها را از بین می برد.

* چه غذاهایی سرشار از کلسیم هستند؟

نوشیدن روزانه یک لیوان شیر غنی شده با ویتامین د بهترین راه تامین ماده معدنی کلسیم بدن است. ماست و پنیر بیشتر از بستنی حاوی کلسیم هستند. ماهی ساردین و سالمون نیز سرشار از این ماده معدنی هستند. مصرف مواد غذایی غنی شده با کلسیم نیز بخشی از نیاز بدن به این ماده معدنی را تامین می کنند.

مکمل هایی برای حفظ سلامت استخوان ها

پسرها از 9 تا 13 سالگی، دخترها از 9 تا 18 سالگی، زنانی که بیش از 50 سال دارند و مردانی که بیش از 70 سال دارند ممکن است به مقادیر بیشتر ماده معدنی کلسیم نیاز داشته باشند. دو نوع مکمل کلسیم در دسترس عموم قرار دارند: کربنات کلسیم و سیترات کلسیم که فواید یکسانی دارند. تقسیم کردن دوز مصرف، شکنندگی استخوان ها را کم می کند. برای تعیین دوز مناسب باید با پزشک مشورت کرد.

* تقویت استخوان ها با وزنه زدن

وزنه زدن می تواند به تقویت استخوان ها و حفظ تندرستی شان کمک کند. پیاده روی، دویدن آرام و … نیز می توانند برای بدن مفید باشند. استفاده کردن از وزنه های کوچک در سایر فعالیت های بدنی نیز به حفظ استحکام استخوان ها کمک می کند. دانشمندان باور دارند استخوان های بدن زنانی که روزانه یک و نیم کیلومتر پیاده روی می کنند، پنج تا هفت سال دیرتر از بانوانی که چنین نمی کنند تراکم شان را از دست می دهند. در حالی که یوگا و پیلاتس به حفظ تعادل سالمندان کمک می کنند، اما خطر ضرب دیدگی و شکستگی ستون فقرات را در مبتلایان به پوکی استخوان افزایش می دهند. ورزش کردن بیش از اندازه نیز می تواند خطر آسیب دیدگی کسانی که از پوکی استخوان رنج می برند را افزایش بدهد. شنا و دوچرخه سواری کردن می توانند گزینه های خوبی باشند.

* استئوپنی: مرز کاهش تراکم استخوان

اگر تراکم استخوان های بدن تان کم شده اما هنوز به پوکی استخوان مبتلا نشده اید، در موقعیتی قرار دارید که ” استئوپنی ” نامیده می شود. مبتلایان به استئوپنی با تغییر رژیم غذایی و ورزش کردن می توانند روند کاهش تراکم استخوان را کند کنند.

* پوکی استخوان معکوس می شود؟

اکثر داروهای تجویز شده توسط پزشکان روند کاهش تراکم استخوان را کند می کنند. ” Forteo ” یکی از داروهایی است که باید روزانه در طول دو سال تزریق شود. تزریق بیش از اندازه این دارو عوارض جانبی زیادی دارد.

* ساخت استخوان در نوجوانی

داشتن عادات سالم از کودکی و نوجوانی می تواند به حفظ تندرستی استخوان ها در بزرگسالی و سالمندی کمک کند. کودکان و نوجوانان با ورزش کردن و پیروی کردن از رژیم غذایی سرشار از ماده معدنی کلسیم و تامین نیاز بدن به ویتامین د می توانند سلامت استخوان هایشان را حفظ کنند. دستورالعمل مصرف ماده معدنی کلسیم با توجه به سن عبارت است از:

• کمتر از یک سال: 200 – 260 میلی گرم
• یک تا سه سال: 700 میلی گرم
• چهار تا هشت سال: 1000 میلی گرم
• 9 تا 18 سال: 1300 میلی گرم
• 19 تا 50 سال: 1000 میلی گرم
• 51 تا 70 سال: 1000 میلی گرم
• زنان بیش از 51 سال: 1200 میلی گرم
• افرادی که بیش از 71 سال دارند: 1200 میلی گرم

توصیه ها:

* پیشگیری از زمین خوردن

اجتناب کردن از شکستگی می تواند به حفظ سلامت استخوان ها کمک کند. برای به حداقل رساندن احتمال زمین خوردن باید از حرکت کردن فرش ها و موکت ها جلوگیری کرد و برای راه پله ها حفاظ گذاشت. کابل برق، آنتن و تلفن را از روی زمین جمع کرد و از پوشیدن کفش هایی که کف صاف دارند اجتناب کرد.

* تلاش برای حفظ تندرستی استخوان ها

برخی از افراد تا 60 سالگی از ابتلایشان به پوکی استخوان خبر ندارند. پزشکان معتقدند با افزایش مصرف کلسیم و ورزش کردن می توان روند پوکی استخوان را کند کرد.

* زندگی کردن با پوکی استخوان

پوکی استخوان نمی تواند زندگی مبتلایان را مختل کند اما بی تحرکی صدمات جبران ناپذیری به آنها می زند. مبتلایان باید پیاده روی کنند و از فعالیت های بدنی لذت ببرند.